İçindekiler:
- Büyük ünlü uyumuna örnek verir misin?
- Araba büyük ünlü uyumuna uyar mı?
- Rüzgar büyük ünlü uyumuna uyar mı?
- Yor eki neden büyük ünlü uyumuna uymaz?
- Arkadaş büyük ünlü uyumuna uyar mı?
Büyük ünlü uyumuna örnek verir misin?
Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir
ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın, ince bir
ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur: adım, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, kırlangıç; beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük vb.
Araba büyük ünlü uyumuna uyar mı?
Örnekler: Gramer, orkestra, nişasta, tiyatro, psikoloji, stüdyo, trafik, protein, istasyon, istatistik, diyalog, nakil, otomobil, pehlivan, ziyafet… Bitişik yazılan birleşik kelimelerde
büyük ünlü uyumu aranmaz.
Rüzgar büyük ünlü uyumuna uyar mı?
Türkçe`deki ``-daş (-taş), -gil, -ken, -ki, -leyin, -(ı, i, u, ü)mtırak, -(ı, i, u, ü)yor`` ekleri de bu kurala uymaz. Örneğin: ``gönüldaş, meslektaş; dayımgil, baklagiller; çalışırken, durmazken; akşamki, yarınki; akşamleyin,
sabahleyin; ekşimtırak, yeşilimtırak; geliyor, gülüyor, içiyor, örüyor``.
Yor eki neden büyük ünlü uyumuna uymaz?
-
yor,-ken, -ki, -leyin, -mtrak eklerinin
büyük ünlü uyumuna uymamasının nedeni bu eklerin bir zamanlar sözcük olmalarıdır. Nasıl günümüzde bileşik sözcükler bu kurala aykırı olabiliyorsa; bu ekler de bir zamanlar sözcük olduğundan kurala aykırı olmaları da öyle doğaldır.
Arkadaş büyük ünlü uyumuna uyar mı?
deş eki : Bu ek kimi zaman değişime uğrayıp
büyük ünlü uyumuna uyar; kimi zaman kurala aykırı sözcükler türetir. Örnekler : Meslektaş, dindaş, kardeş,
arkadaş, yurttaş, vatandaş, ad(d)aş, işteş, sesteş... gibi.